Wady postawy cz.3 - koślawość kolan

Koślawość kolan u dzieci, choć może budzić zrozumiały niepokój u rodziców, jest jedną z tych wad postawy, która często pojawia się w najmłodszych latach życia i równie często znika bez większych interwencji. Jest to wada charakteryzująca się skrzywieniem kończyn dolnych w kierunku wewnątrz ciała, co jest widoczne zwłaszcza podczas stania, gdy odległość między stopami staje się wyraźnie większa, a wizualnie nogi układają się w kształt litery X. To schorzenie, mimo że może wydawać się niepokojące, zazwyczaj jest częścią naturalnego procesu rozwoju u dzieci. Zupełnie inaczej sprawa wygląda u osób dorosłych.

JAK ROZPOZNAĆ KOŚLAWOŚĆ KOLAN

Prawidłowe ustawienie naszych stawów i kończyn jest niezwykle istotne dla zachowania równowagi i sprawności fizycznej. Centralną koncepcją w tym kontekście jest linia pośrodkowa, która precyzyjnie dzieli nasze ciało na lewą i prawą stronę. To od tej linii zależy właściwe ułożenie nie tylko kolan, ale także innych części ciała. W normalnych okolicznościach, stawy kolanowe znajdują się w dokładnie tej samej odległości od linii po obu stronach - zarówno od strony wewnętrznej, jak i zewnętrznej. W przypadku znacznych różnic od tej równowagi, należy rozważyć możliwość wady postawy.

Koślawość kolan to jednak złożona wada, która nie ogranicza się tylko do ustawienia stawów kolanowych. Zaburzenia dotyczą także innych elementów układu ruchowego, takich jak uda, podudzia i stopy. W celu dokładnej diagnozy niezbędne jest uwzględnienie tych wszystkich czynników. Jak zatem rozpoznać koślawe kolana? Charakteryzuje się ona następującymi objawami:

• zbliżenie się do siebie kolan i ud - wada ta objawia się poprzez nadmierne zbliżenie kolan i ud do siebie, co prowadzi do nieprawidłowej orientacji kości udowej w stosunku do kości piszczelowej
• odchylenie podudzi na zewnątrz - podudzia u osób z koślawością kolan odchylają się ku zewnątrz, co stanowi dodatkowy sygnał wskazujący na zaburzenie osi kończyn dolnych
• nadmierne oddalenie kostek bocznych - charakterystycznym objawem jest powiększona odległość między kostkami bocznymi, przekraczająca standardowe 5 centymetrów. To jasno wskazuje na nieprawidłowości w ułożeniu stawów i kości

Te elementy składają się na kompleksowy obraz koślawości stawów kolanowych, który wskazuje na zaburzenie osi kończyn dolnych. Oznacza to, że diagnostyka i leczenie tej wady wymagają interdyscyplinarnego podejścia, uwzględniającego różne aspekty układu ruchu i postawy.

PRZYCZYNY KOŚLAWOŚCI KOLAN

Koślawość kolan, choć zazwyczaj kojarzona jest z dziećmi, można podzielić na dwie główne kategorie: samoistną i nabytą. Każda z tych odmian nosi ze sobą swoje własne przyczyny i cechy charakterystyczne, które warto zrozumieć, aby zapewnić odpowiednią ścieżkę terapii.

Samoistna koślawość kolan u dzieci

Samoistna koślawość kolan to rodzaj wady postawy, która często występuje u dzieci w okresie ich wzrostu. Jednym z kluczowych wskaźników jest odstęp między kostkami, przekraczający standardowe 4-5 centymetrów. Według danych Szpitala Dziecięcego w Bostonie, aż 75% dzieci w wieku od 3 do 5 lat może wykazywać pewne objawy koślawości kolan. Jednak nie ma powodu do paniki, ponieważ aż 99% przypadków tej wady ulega samoistnej korekcji u dzieci już w wieku 7-8 lat. To zjawisko można wytłumaczyć aktywnością i ruchliwością dzieci, które sprzyjają wzmacnianiu mięśni, więzadeł i torebek stawowych, co pozwala na naturalną korekcję wady.

Nabyta koślawość kolan

Inna kategoria koślawości kolan to ta nabyta, która ma swoje źródło w określonych czynnikach lub warunkach. W tych przypadkach konieczna jest konsultacja z ortopedą oraz specjalistyczne leczenie. Przyczyny nabytej koślawości kolan mogą być różnorodne i obejmować:

• niedobór witaminy D i krzywica - brak tej ważnej witaminy i rozwijająca się krzywica mogą prowadzić do skrzywienia kości udowej, co wpływa na ustawienie stawów kolanowych
• choroby zapalne stawów -choroby takie jak reumatoidalne zapalenie stawów mogą prowadzić do zmian w strukturze stawów kolanowych i wpłynąć na ich właściwe ustawienie
• urazy i przeciążenia - złamania, stłuczenia oraz przeciążenia w obrębie stawów kolanowych mogą prowadzić do deformacji i koślawości
• porażenia nerwów - uszkodzenie nerwów odpowiedzialnych za mięśnie kończyn dolnych może zaburzyć równowagę mięśniową i prowadzić do koślawości
• przeciążenia innych stawów - przewlekłe przeciążenia w innych obszarach układu ruchu, takie jak biodra i stopy, mogą wpłynąć na ustawienie stawów kolanowych

Dodatkowo, nadwaga i wiotkość stawowa to czynniki ryzyka zwiększające prawdopodobieństwo wystąpienia koślawości kolan u dzieci i dorosłych. Zrozumienie tych różnic i przyczyn może pomóc w odpowiednim podejściu i leczeniu tego schorzenia.

LECZENIE KOŚLAWOŚCI KOLAN

Koślawość kolan to schorzenie, które może wpłynąć na jakość życia zarówno dzieci, jak i dorosłych. Leczenie tego problemu jest zależne od wieku pacjenta oraz stopnia zaawansowania wady. 

Leczenie koślawości kolan u dzieci po 7. roku życia

Metody terapeutyczne stosowane u dzieci, które przekroczyły 7 rok życia, koncentrują się głównie na rehabilitacji korekcyjnej, w tym na indywidualnie dostosowanych ćwiczeniach. Istotne jest również leczenie płaskostopia, jeśli występuje, oraz wybór odpowiedniego obuwia oraz wkładek ortopedycznych (np. z supinacyjnym obcasem Thomasa). W przypadku dzieci i młodzieży szczególnie aktywnych sportowo, istotna jest również technika i prawidłowe wykonywanie ćwiczeń, zwłaszcza przysiadów oraz dbanie o właściwe ustawienie kolan podczas jazdy na rowerze, rolkach, czy nartach.

Leczenie koślawości kolan u dorosłych

W przypadku osób dorosłych istnieją różne metody leczenia koślawości kolan. Terapia nieinwazyjna opiera się na fizjoterapii, która może obejmować rozluźnianie spiętych mięśni i więzadeł, wzmocnienie osłabionych tkanek miękkich poprzez ćwiczenia, kinesiotaping, naukę prawidłowego obciążania i ustawiania kończyn oraz stosowanie wkładek ortopedycznych. Jeśli kąt koślawości przekracza 10 stopni, można rozważyć leczenie operacyjne. Operacja, znana jako osteotomia, polega na przecięciu kości piszczelowej i jej ustawieniu w osi kończyn dolnych. Zazwyczaj przecięcie to jest wykonywane pod kolanem (osteotomia podkolanowa), a obie części kości są zespolone za pomocą śrub lub tytanowych płytek stabilizujących. Osteotomia jest procedurą skomplikowaną i inwazyjną, dlatego decyzja o jej przeprowadzeniu powinna być podjęta w wyjątkowych przypadkach, np. gdy wada stawów kolanowych znacząco utrudnia codzienne funkcjonowanie. Kwalifikacja do operacji opiera się na ocenie postawy ciała oraz badaniach obrazowych, takich jak rezonans magnetyczny i RTG.

Warto zaznaczyć, że zarówno u dzieci, jak i dorosłych, leczenie koślawości kolan powinno być prowadzone pod nadzorem specjalisty, takiego jak ortopeda, który dobierze odpowiednie metody terapeutyczne, dostosowane do indywidualnych potrzeb pacjenta.