Przedszkolaki dokarmiają ptaki

W naszych artykułach systematycznie przypominamy Wam, że kontakt z naturą w pierwszych latach życia dziecka ma ogromne znaczenie dla jego rozwoju emocjonalnego, poznawczego i społecznego. Liczne badania prowadzone m.in. w dziedzinie psychologii środowiskowej pokazują, że dzieci, które regularnie obcują z przyrodą, łatwiej regulują emocje, mają większą zdolność koncentracji i szybciej rozwijają umiejętność obserwacji oraz logicznego myślenia. Dlatego każda aktywność, która pozwala im doświadczać natury w sposób bezpośredni i powtarzalny, staje się inwestycją w ich harmonijny rozwój.

Dokarmianie ptaków to jedna z takich aktywności. Choć pozornie jest prosta, to niesie ze sobą duży potencjał edukacyjny i wychowawczy. Wprowadza dzieci w świat odpowiedzialności za żywe istoty, uczy myślenia przyczynowo-skutkowego (ptaki przylatują, kiedy zapewnimy im pokarm i bezpieczeństwo), a jednocześnie daje okazję do obserwowania fascynujących zachowań zwierząt w ich naturalnym środowisku.

Z naukowego punktu widzenia zimowe dokarmianie – prowadzone świadomie i higienicznie – może realnie wpływać na przeżywalność wielu gatunków, szczególnie w okresach silnych mrozów i nagłych spadków dostępności naturalnego pożywienia. Dlatego wprowadzając dzieci w ten świat, uczymy je również praktycznej ekologii: nie abstrakcyjnej, oderwanej od życia, lecz codziennej, opartej na zrozumieniu cyklu przyrodniczego.

Co ważne, ta aktywność angażuje całą rodzinę. Rodzice mogą razem z dzieckiem planować, tworzyć karmniki, wybierać odpowiedni pokarm i obserwować ptaki, co wzmacnia więź i buduje poczucie wspólnej sprawczości. Takie doświadczenia zostają z dziećmi na długo, często stając się początkiem trwałej ciekawości świata, a nawet dorosłej pasji.

Właśnie dlatego dokarmianie ptaków to coś więcej niż sezonowa zabawa. To domowa, pełna czułości i nauki przyrodnicza wyprawa, którą można rozpocząć dosłownie tuż za oknem.

Dlaczego dokarmianie ptaków jest ważne?

Badania ekologiczne pokazują, że regularnie prowadzone, mądre dokarmianie zwiększa przeżywalność wielu gatunków w czasie mrozów, a także stabilizuje lokalne populacje. Ważne jest jednak, aby robić to odpowiedzialnie, czyli przede wszystkim stosując pokarm odpowiedni dla danego okresu roku oraz dbając o higienę karmników, ponieważ zaniedbane karmidła mogą sprzyjać rozprzestrzenianiu się chorób.

Dla dzieci to nie tylko lekcja troski o zwierzęta. To codzienny kontakt z przyrodą, który – jak pokazują liczne publikacje z zakresu psychologii rozwojowej – poprawia koncentrację, obniża poziom stresu i wzmacnia poczucie sprawczości. Przedszkolaki obserwujące ptaki uczą się uważności, cierpliwości oraz pierwszych zasad badania zjawisk: zauważania różnic, porównywania, formułowania wniosków, a także rozpoznawania gatunków, a tym samym poznawania lokalnej fauny.

Czym dokarmiać ptaki?

Dokarmianie ptaków wymaga świadomości, że pokarm, który im podajemy, naprawdę ma znaczenie. Zarówno nasze działania, jak i wybór składników wpływają na zdrowie ptaków i na to, czy nasza „ptasia stołówka” będzie wspierająca, a nie szkodliwa. Poniżej znajdziesz zestawienie najważniejszych informacji — w oparciu o wskazówki Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków (OTOP) oraz WWF Polska — które pomogą Wam (rodzicom i dzieciom) wybierać właściwie i działać odpowiedzialnie.

 1. Jakiego pokarmu ptakom brakuje i kiedy warto dokarmiać

W przyrodzie większość ptaków samodzielnie znajduje pożywienie przez większą część roku – wiosną, latem i jesienią ich dieta jest naturalna i dostosowana do warunków.  Z tego względu dokarmianie ma największy sens, gdy przychodzi późna jesień lub zima: kiedy śnieg przykrywa dostęp do nasion lub owadów, a niskie temperatury zwiększają zapotrzebowanie energetyczne ptaków.  Ważna uwaga: jeśli zaczynamy dokarmiać ptaki musimy być w tym konsekwentni i nie możemy przestać.

2. Rekomendowany pokarm

Oto konkretne składniki, które są bezpieczne i wartościowe dla ptaków, oraz uwagi, których warto przestrzegać:

• Nasiona - jednym z najczęstszych i najbezpieczniejszych wyborów jest czarny słonecznik (łuskany albo w łupinie). Jest bogaty w tłuszcze, białka i minerały co czyni go świetnym pokarmem w okresach zimowych. Również mieszanki nasion – np. proso, owies, pszenica, żyto, nasiona dzikich traw – są dobrym wyborem, pod warunkiem, że są świeże, suche i dobrej jakości.
• Tłuszcze i mieszanki tłuszczowo-nasionowe - ptaki zimą bardzo chętnie korzystają z pokarmów o dużej zawartości energii. Mogą to być kule tłuszczowe, mieszanki tłuszczowo-nasionowe albo niesolona słonina. OTOP podkreśla, że słonina nie może być solona, a z kul tłuszczowych wkładanych do karmnika należy najpierw usunąć plastikowe siatki, które są dla ptaków niebezpieczne.
• Orzechy laskowe, włoskie, ziemne — oczywiście w wersji niesolonej, najlepiej pokrojone lub nieco rozdrobnione gdyż są bardzo wartościowym pokarmem ze względu na wysoką energię.
• Owoce - ptaki takie jak np. drozdy, czyże, kosy bardzo chętnie korzystają z owoców: jabłka, gruszki, jarzębina, dzika róża, czarny bez — najlepiej bez dodatków konserwantów i bez siarki. W trakcie dużych mrozów lepiej dokarmiać ptaki suszonymi owocami, które nie zamarzają tak szybko jak świeże.

3. Czym nie dokarmiać ptaków?

Odpowiednie żywienie to także unikanie pokarmów, które mogą być szkodliwe.

• Chleb i resztki pieczywa - pomimo że może wydawać się, iż chleb to „bezpieczne okruchy”, to w rzeczywistości jest to pokarm niewłaściwy gdyż zawiera sól, a do tego jest ubogi w składniki odżywcze (szczególnie gdy jest to białe pieczywo). Co więcej, często zdarza się, że pleśnieje. Proszę pamiętać, że dokarmianie chlebem ptaków wodnych może powodować tzw. „anielskie skrzydło” (zespół chorobowy objawiający się deformacją ostatniego stawu w skrzydle, w wyniku czego lotki, zamiast układać się wzdłuż ciała, zaczynają wystawać prostopadle na zewnątrz) lub nawet śmierć głodową (ptak zje jedzenie, które „wypełni” mu żołądek, ale nie dostarczy wystarczającej energii).
• Pokarm słony, przeterminowany, spleśniały - każdy pokarm wilgotny, spleśniały, zatęchły, a także z dodatkiem soli lub innych przypraw może być dla ptaków bardzo niebezpieczny.

Domowe karmniki to twórcza zabawa i nauka w jednym

Rodzinne tworzenie karmników to nie tylko praktyczny sposób na wsparcie ptaków, ale też świetny pretekst do majsterkowania i pobudzania kreatywności. Warto wybierać rozwiązania proste, bezpieczne i możliwe do wykonania wspólnie z małymi dziećmi.

Karmnik z kartonu po mleku lub soku
To jeden z najbardziej dostępnych wariantów. Wystarczy umyte opakowanie, nożyczki i sznurek. Rodzic wycina okienka, dziecko może ozdobić karmnik wodoodpornymi flamastrami. Karton świetnie sprawdza się jako pierwszy „projekt”, bo nie wymaga specjalnych narzędzi.

Karmidełko z rolki po papierze
To znana, a wciąż efektowna technika. Rolkę smaruje się cienką warstwą masła orzechowego (bez soli i cukru), a następnie obtacza w mieszance ziaren. Powstaje naturalny „pałączek” dla sikor i wróbli. Dzieci szczególnie uwielbiają tę aktywność, bo mogą wykonać większość pracy samodzielnie.

Karmnik z drewna – projekt dla starszaków i rodziców

Jeśli rodzice lubią majsterkować, warto spróbować wykonać tradycyjny drewniany karmnik. Przedszkolak może pomagać przy malowaniu lub podawaniu elementów. Taki karmnik jest trwalszy i pozwala na regularne karmienie przez wiele sezonów.

Bez względu na to, jaką metodę wybierzemy, kluczowe jest umieszczenie karmników w miejscu bezpiecznym, czyli z dala od okien, na wysokości utrudniającej dostęp kotom i z zachowaniem odstępu od ruchliwych ścieżek.

Jak obserwacja ptaków wpływa na dzieci i dorosłych?

Obcowanie z ptakami ma potwierdzony wpływ na zdrowie psychiczne. Już kilkanaście minut patrzenia na dziko żyjące zwierzęta obniża poziom napięcia, a w przypadku dzieci pomaga regulować emocje i buduje poczucie bezpieczeństwa.

Obserwacje łatwo zamienić w codzienny rytuał: poranne sprawdzanie, jakie gatunki odwiedziły karmnik, prowadzenie rodzinnego „dziennika ptaków” lub fotografowanie skrzydlatych gości. Dla przedszkolaków to nie tylko zabawa, ale pierwsze doświadczenie pracy badacza poprzez: spisywanie spostrzeżeń, porównywanie wyglądu gatunków, dostrzeganie zależności między pogodą a aktywnością ptaków.

Pamiętajmy, że my jako dorośli również zyskujemy gdyż regularny kontakt z naturą pomaga redukować stres i wzmacnia więź z dziećmi poprzez wspólne, spokojne przeżywanie świata. Dokarmianie ptaków i wspólne obserwacje to nie tylko sposób na zimowe popołudnia. To budowanie troski o przyrodę, uwrażliwianie dzieci na świat wokół i tworzenie rodzinnych wspomnień. Wystarczy odrobina czasu, kilka prostych materiałów i chęć, by zatrzymać się choć na chwilę i spojrzeć na życie toczące się tuż obok nas.